KORUMADA ÇOK ORTAKLI ÇALIŞMALARA BİR ÖRNEK: KUŞADASI’NDA SOKAK SAĞLIKLAŞTIRMA PROJESİ

Nilüfer AKINCITÜRK,  Z. Sevgen PERKER

Özet

Ön Asya’dan Ege Adaları’na ve Avrupa’ya açılan, Ege Denizi’nin stratejik ve ekonomik bakımdan en önemli noktasında bulunan Kuşadası, özgün bir kıyı yerleşimi dokusuna sahip  önemli liman kentidir. Coğrafi konumu, iklimi ve doğal güzelliklerinin yanı sıra tarihi, kültürel ve mimari zenginlikleri ile de önem taşımaktadır.

Ülkemizin önemli turizm bölgelerinden biri olan Kuşadası’nın özellikle son yıllarda giderek artan turizm etkinliklerine bağlı bir değişim geçirdiği bilinmektedir. Yerleşim genelinde söz konusu olan yaşamsal değişimin, Akdeniz mimarisi özelliklerinin özgün örneklerini bünyesinde barındıran ve günümüzde de kentsel sit alanı kimliği ile korunmakta olan Kaleiçi Bölgesi’nde de önemli yansımaları olduğu görülmektedir. Öncelikle kullanıcı profilinin değişimi, alandaki yapı işlevlerini farklılaştırmış, işlevsel değişim ise dokunun özgün özelliklerinin yitirilmesi tehlikesini gündeme getirmiştir.

Bir yerleşimde kimlik sürekliliğinin ön koşullarından birinin o yerleşimdeki tarihi yapıların korunması olduğu görüşünden yola çıkan Kuşadası Belediyesi, çeşitli üniversiteler ve Çekül Vakfı ortaklığı ile Sokak Sağlıklaştırma Proje ve Uygulamaları’na 2002 yılında başlamıştır. Söz konusu çalışmalardan biri de,  bu bildiride detaylarıyla ele alınacak olan birkaç sokağın sağlıklaştırılması projesidir. 2004 yılında yapılan bu çalışma;  Kuşadası Belediyesi, Çekül Vakfı, Uludağ Üniversitesi Mühendislik – Mimarlık Fakültesi Mimarlık Bölümü, İTÜ Mimarlık Fakültesi Restorasyon Anabilim Dalı gönüllü işbirliği ile mimar, mimarlık öğrencisi, yöneticiler ve danışmanlardan oluşan bir ekip tarafından Kuşadası Kaleiçi’nde Bahar, Şafak ve Tuna Sokakları olarak belirlenen bölgede gerçekleştirilmiştir. Sokak silüetleri minimalist bir yaklaşımla ele alınmış, dokuya uygun oran ve gabarilerde bir cephe düzenlemesi  şeklinde yorumlanmıştır. Tüm detaylarına kent mobilyaları ile aynı dilde öneriler getirilen bu çalışmanın  uygulaması hayata geçirilmiştir.

Bu bildirinin amacı; sözü edilen proje çalışması esas alınarak mimari mirasın korunarak yaşatılmasında ortaklık projelerinin öneminin vurgulanmasıdır. Bu bağlamda bildiri kapsamında projenin organizasyonu, projede hedeflenen amaç ve esas olan ilkeler, mevcut durum tespitine yönelik çalışmalar ve proje kapsamında geliştirilen öneriler ele alınacaktır. Söz konusu proje mimari zenginliklerin yaşatılması anlamında olumlu bir çalışma olmuştur. Mimari mirasın yaşatılmasında çok ortaklı, çok boyutlu, gönüllü projelerin yaygınlaştırılması tarihi, kültürel ve mimari miras açısından son derece zengin olan ülkemiz için ayrı bir önem taşımaktadır.

Anahtar Kelimeler: Kuşadası, Çok Ortaklı Çalışmalar, Mimari Koruma

AN EXAMPLE OF MULTI-PARTNER EFFORTS FOR PRESERVATION: THE STREET UPGRADING PROJECT IN KUŞADASI

Abstract

Opening from Asia Minor to the Aegean Islands and Europe and located at the strategically and economically most important point of the Aegean Sea, Kuşadası is a critical seaport city with an original coastal settlement pattern. Its importance comes not only from its geographical location, climate, and natural beauties, but also from its historical, cultural, and architectural riches.

It is known that being an important tourism area in Turkey, Kuşadası has undergone a transformation in recent years due to increasing tourism activities. Covering the whole settlement, this vital transformation has also had important repercussions in the Kaleiçi region, which contains original examples of the Mediterranean architectural features and at present, is being preserved as an urban conservation area. First, changes in the user profile led to changes in building functions in the area and this functional change brought about the danger of losing the original pattern features.

Starting from the idea that one of the prerequisites for the continuity of identity in any settlement is the conservation of its historical buildings, the Kuşadası Municipality initiated the Street Upgrading Project and Practices in 2002 with the partnership of various universities and The Çekül Foundation. One of these efforts is the upgrading project for a number of streets, which will be addressed in detail in this paper. Implemented in 2004, this project was carried out in the area encompassing Bahar, Şafak, and Tuna Streets in the Kaleiçi region in Kuşadası by a team consisting of architects, architecture students, managers, and advisors through the voluntary cooperation of the Kuşadası Municipality, the Çekül Foundation, the Department of Architecture of the Faculty of Engineering and Architecture at Uludağ University, and the Restoration Program of the Department of Architecture at ITU. Street silhouettes were treated by a minimalist approach and interpreted as a façade organization in proportions and gauges appropriate for the pattern. All the details consisted of suggestions similar to the urban furnishings.

The purpose of the present paper is to emphasize, on the basis of the project in question, the importance of partnership projects in the protection and preservation of architectural legacy. In this context, the paper will deal with the organization of the project, its aim and basic principles, studies conducted to determine the current situation, and the proposals developed in the course of the project. The project in question has been a positive effort which contributed to the conservation of architectural riches. The diffusion of multi-partner, multi-dimensional, and voluntary projects for the conservation of architectural legacy is of particular significance for our country, which is immensely rich in historical, cultural, and architectural legacy.

Key Words: Kuşadası,  Multi – Partner Efforts, Architectural Preservation

Tam Metin